Door Joost Uitdewilligen
Een spiksplinternieuwe serie op De Nieuwe Meesters, genaamd ´Helden van de Didactiek´. Om de zoveel tijd verdiepen we ons in een theorie over leren. Én kijken we wat wij daar bij TinQwise aan kunnen hebben voor onze leeroplossingen. Een collegereeks dus, vanaf vandaag hier gepubliceerd. Want leren = delen.
Jay Cross (1944-2015) studeerde aan Princeton en Harvard en heeft vier boeken en honderden artikelen gepubliceerd over Informal Learning. Hij wilde bedrijven wakker schudden: ze hoeven hun medewerkers niet te pushen of in een rigide framework te stoppen als ze hen iets aan het verstand willen peuteren. Hiermee bond hij openlijk de strijd aan met het conventionele leren. In zijn eigen woorden: ‘I want to help people live and work smarter’. Cross is bovendien de eerste die het woord ‘e-learning’ gebruikte op het internet!
Met Informal Learning doelt Cross op het neven-effect van werk. Je bent dus niet met een doel aan het leren maar toch word je slimmer. Onbewust. Een duidelijke definitie is moeilijk te formuleren maar Cross legt het als volgt uit:
“In plaats van iedereen in de bus mee te laten rijden, geef je mensen een fiets en laat je ze zelf de route bepalen.”
Je faciliteert dus de omgeving van medewerkers zodat ze kunnen leren maar je laat ze vrij in hóe ze dat doen. In tegenstelling tot een buschauffeur die de route kiest en bepaalt wanneer hij stopt of rechts afslaat, fietsen mensen zelf en kiezen ze onderweg waar ze naar kijken en wat ze overslaan. De woorden die hierbij opkomen zijn: spontaan, ongestuurd, onbewust, ongestructureerd, ongepland, vanzelfsprekend, ect.
Informeel leren gebeurt onder andere in discussies, netwerken, observeren en op social media. Bijvoorbeeld: Je leert over een onderwerp omdat een vriend er een artikel over plaatst op Facebook. Je gaat niet naar Facebook met de bedoeling om meer over dit onderwerp te weten te komen, het gebeurt ‘per ongeluk’.
Allereerst (zoals Cross het noemt) ‘emergent learning’. Eigenlijk ‘laten opkomen/bloeien’. Informeel leren komt op in complexe omgevingen, die hij ‘learnscapes’ noemt. Letterlijk vertaald: ‘leerlandschappen’. Deze landschappen houden in: het verwijderen van obstakels, het aanjagen van gemeenschappen, bandwijdte verbreden, dialoog aanmoedigen en netwerken laten groeien.
Ten tweede bepleit Cross het fenomeen ‘unconferences’. Dit houdt in dat medewerkers op zo’n manier vergaderen dat iedereen er plezier in heeft. Hij beschouwt een bijeenkomst als succesvol als iedereen meedoet en gelijk is. Er zijn geen vaststaande posities en er is geen podium.
Over ‘communities’ licht hij verder toe: Iedereen maakt deel uit van een ‘gemeenschap’, ook al sta je daar niet dagelijks bij stil (misschien wel helemaal nooit). Maar loodgieters, programmeurs en bakkers passen allemaal regels toe, die het handelsmerk vormen van hun werk.
En Cross haalt ‘conversations’ (gesprekken) aan als belangrijkste middel om te leren; hij noemt ze de ‘de stamcellen van leren’ omdat ze leren creëren maar ook transporteren. Frequente en open gesprekken bevorderen innovatie. “Mensen houden van praten”, aldus Cross, “samenkomst genereert enthousiasme”.
Learning Specialist Marinka van der Kolk illustreert dit met het volgende voorbeeld: “Stel je wil je medewerkers iets leren over moderne kunst. Is het dan genoeg om door het hele gebouw moderne kunst op de hangen zodat dit mensen inspireert? Dan hoop je dus dat ze zelf op zoek gaan naar meer informatie. Of moet je er dan ook bordjes bijhangen of er een opdracht bij geven? Met andere woorden, waar ligt de grens tussen faciliteren en formeel aanbieden?”
Hierover breekt onder de learning specialisten de discussie los. Omdat je wel faciliteert maar het leren zelf dus en passantplaatsvindt. Uiteindelijk scharen de meesten specialisten zich achter de argumentatie van Hilde Langen die zegt: “Het gaat erom hoe de lerende het ervaart. Heeft hij of zij het gevoel dat hij bezig is met leren of energie inzet voor leren, dan is het formeel. Gaat het onbewust, dan is het informeel.”
Elearningindustry.com geeft drie tips voor het ontwerpen van een effectieve Informal Learning strategie:
Eén van de bekendste voordelen van een informele leerstrategie is dat de lerende wordt geholpen waar en wanneer diegene het nodig heeft. Bijvoorbeeld, een leerling-verkoper in een winkel heeft attributen nodig voor het maken van een transactie. Zorg er dan voor dat er lesmateriaal en attributen klaarstaan die helpen bij de transactie. Het voorhandig maken van materiaal helpt ook om eigen talenten te herkennen en te ontwikkelen als medewerkers daar open voor staan. In de winkel kunnen ze dit dan stap voor stap doorlopen en leren ze terwijl ze werken. Als het online is, maak het dan mobile-friendlyzodat mensen niet naar een vaste computer hoeven te gaan.
Informal learning hangt voor een groot deel af van de ‘learning mindset’. Zodra studenten door hebben hoe spontaan leren hun leven kan verbeteren, zijn ze eerder geneigd mee te doen aan de ‘ongeplande’ leer-activiteiten. Geef de lerende een lijst met bronnen zoals artikelen en blogs, waar ze altijd en overal bij kunnen. Moedig ze aan om mee te doen op online fora zodat ze zelf kunnen bepalen hoe en wat ze leren.
Moedig medewerkers aan om een blog te starten en plaats samenvattingen van online lessen of interessante ideeën die ze hebben over gerelateerde onderwerpen. Geef ze volledige vrijheid om de blog aan te passen zoals ze willen. Je kunt ze zelfs vragen om online een portfolio bij te houden van hun beste werk zodat ze dat als referentie kunnen gebruiken. Geef feedback, gebaseerd op uitingen van hun collega’s en laat dit zien aan toekomstige medewerkers. Laat ze links plaatsen naar artikelen en e-learning video’s die ze informatief vinden. Of laat ze een eigen bronnenlijst maken die uiteindelijk anderen kan helpen in hun ontwikkeling.
Om meer te weten te komen over informal learning bekijk de artikelen: Developing e-learning characters en Rise of informal learning.
