Back to the future?

Je schrikt wakker uit een nachtmerrie over gigantische insecten die je achtervolgen. Na een kop koffie log je in op het Net en open je je werkdata. En toch … Er is iets aan de droom wat je bezighoudt. Eén handbeweging later sta je in een exacte replica van het oerwoud uit je dromen.

Met nog enkele acties en kloppend hart recreëer je uit een wetenschappelijke database de reusachtige mier uit je droom die je bijna te pakken kreeg. Je zet je schrap en… het beest stort ter plekke neer. Wat…?

Je opent een serie nieuwe schermen en filtert razendsnel door de informatie. Je manipuleert diverse 3D schaalmodellen en doet tenslotte het experiment nog eens over met een kopie van professor Edward Wilson, ’s werelds grootste expert op het gebied van mieren. Zo leer je dat insecten van deze grootte niet genoeg zuurstof kunnen opnemen en dat ze hun eigen gewicht niet zouden kunnen dragen. Biology 101!

Klinkt futuristisch? Dat valt misschien wel mee.

In 2012 kwamen er steeds meer berichten over de Oculus Rift naar buiten. Meteen dacht ik aan een serie boeken die ik jaren geleden gelezen heb, 'Otherland'. Ik downloadde de ebooks en las de vier delen wederom in één ruk uit.

In de boekenserie wordt een intrigerend beeld geschetst van een toekomst waarin full-immersion virtual reality zoals hierboven beschreven de dagelijkse realiteit is.

Bedenk eens welke eindeloze mogelijkheden dat biedt voor leren! Meer leren over Napoleon? Loop door een simulatie van de Franse Revolutie en spreek met ‘echte’ Fransen. Leren rekenen? Open je virtuele portemonnee en ontdek hoeveel digitale appels je kunt kopen. Leren hoe je een levensreddende operatie uitvoert? Pak je scalpel op en oefen op levensechte, maar gesimuleerde patiënten. Circusartiest worden? Zwaai aan de trapeze en val honderd keer te pletter zonder pijn…

Maar… Hoe realistisch is deze ‘toekomst’ eigenlijk op dít moment? Hoe ziet dit er anno 2015 uit? Hieronder volgen drie manieren uit het boek om virtual reality te beleven. Ik geef mijn visie op hoe ver we daar volgens mij in de werkelijkheid mee zijn:

1. Basic – Sommige personages gaan online door het dragen van losse onderdelen als een bril, headset en ‘squeezers’, terwijl ze in een harnas aan kabels boven de grond hangen. Dit is de meest eenvoudige vorm van virtual reality en daarom ook het best te benaderen.

Hierbij moet je denken aan een combinatie van technieken die er nu al liggen. Met een bril zoals de Oculus Rift, noice-cancelling headphones en realistische 3D binaural audio kom je al een heel eind. Voeg daar aan toe: handschoenen zoals de haptic gloves die je echt laten voelen wat je ziet,gesture control voor intuïtieve besturing en een walking platform om echt te kunnen rondlopen. Niet vergeten om het geheel in te kleuren met next-generation graphics en je brengt dit plaatje al heel dichtbij. Omdat technische ontwikkelingen steeds sneller gaan en onderdelen steeds goedkoper worden, kan het niet lang meer duren voordat de eerste consumenten op deze manier online gaan in virtual reality.

2. V-tank – In de boeken komen zogenaamde ‘V-tanks’ voor. Hierin dragen de personages een zuurstofmasker met rondom vizier en geluid. Voor langere perioden online hebben ze zelfs een infuus. In de tank zit een speciale gel die je helemaal omringt. De gel wordt harder of zachter afhankelijk van de objecten die je aanraakt in de virtuele omgeving. Zo worden oppervlakken, texturen, zwaartekracht en zelfs windvlagen realistisch gesimuleerd.

Dit is al veel minder haalbaar dan ‘basic’ op dit moment – de enige substantie die enigszins lijkt op de geschetste gel is natriumacettaat. Waar het met haptic gloves nog wat behelpen is, zou je met een dergelijke oplossing de wereld om je heen echter nóg veel meer immersive kunnen maken. Het verschil met een virtuele en een échte open-hart-operatie wordt dan bijvoorbeeld wel héél klein. Zo’n beetje de enige zintuigen die dan nog missen zijn reuk en smaak – en natuurlijk het vermogen om je eigen gezicht te kunnen voelen in plaats van een masker.

3. Neurocanule – De meest recente ontwikkeling in ‘Otherland’ zijn de zogenaamde ‘neurocanules’ – een directe verbinding met je hersenen, waardoor je ‘in je hoofd’ een werkelijkheid waarneemt die er niet is. Dit zorgt ervoor dat je dus letterlijk vanuit je luie stoel kunt leren. Het manipuleert in feite je centrale zenuwstelsel en kan daarmee alle zintuigen simuleren. Zicht, geluid, geur, smaak, tast, beweging… Wellicht kan het zelfs kunstmatig bepaalde gevoelens in je oproepen.

Logischerwijs zou je denken dat als V-tanks onmogelijk lijken, neurocanules al helemaal een verre fantasie zijn. Maar… een initiatief als het Blue Brain Project, dat probeert het menselijke brein te doorgronden en onderzoek naar zogenaamde cybernetic implants doen vermoeden dat Tad Williams’ neurocanules misschien wel dichterbij zijn dan we denken…

Het grootste nadeel hiervan is wel : wanneer weten we dan of iets nog echt is of niet? Op dit moment hebben computers nog niet genoeg rekenkracht om een omgeving te produceren die niet van echt te onderscheiden is. Maar op het moment dat dat wel gebeurt… Komen we dan in een soort Matrix terecht? En: hoeven we ons überhaupt nog wel in de echte wereld te begeven? Het roept allerlei nieuwe beangstigende én interessante discussies op.

Vast staat in ieder geval dat de eerste ‘basic’ aanzet tot full-immersion virtual reality veelbelovend is. Ooit al eens de Oculus Rift roller coaster simulation ervaren? Misschien dat je dan wel leert van je hoogtevrees af te komen…